ޗައިނާގައި ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ ވައިރަހެއްގެ ސަބަބުން ބަލިމީހުން އިތުރުވަމުންދާތީ، ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި މީހުން ފުރި، ކުއްލި ފިޔަވަޅުތައް އަޅަންޖެހި، ބަލި ފެތުރެމުންދާތީ ގިނަ ބަޔަކު ދަނީ ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކުރަމުންނެވެ.

މި ވައިރަހަކީ ހިއުމަން މެޓަޕްނިއުމޯވައިރަސް (އެޗްއެމްޕީވީ) ކަމަށް ދެނެގަނެވިފައިވާއިރު، މި ފަހަރުގެ ފިނިމޫސުމުގައި ޗައިނާގެ އުތުރު ސަރަހައްދުތަކުގައި މި ބަލީގެ ކޭސްތައް އިތުރުވެފައިވެ އެވެ. ހާއްސަކޮށް ކުޑަކުދިންގެ މެދުގަ އެވެ.

މި ބަލި ފެތުރެން ފަށާފައި މިވަނީ، ފަސް އަހަރު ކުރިން ޗައިނާގެ ވޫހާން ސިޓީގައި ކޮރޯނާ ވައިރަސް ފެނުނު ކަމަށް ދުނިޔެއަށް އެންގުނުތާ ފަސް އަހަރު ފަހުންނެވެ. އެ ވައިރަހުގެ ސަބަބުން 7 މިލިއަން މީހުން މަރުވި ދުނިޔެ އެލާޓްވި ބަލިމަޑުކަމަކަށް ވެގެން ދިޔަ އެވެ.

ޗައިނާގެ ހޮސްޕިޓަލްތަކުގައި މީހުން މާސްކު އަޅައިގެން ތިބި މަންޒަރުތައް ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ފެތުރެމުންދާއިރު، ސަރަޙައްދީ ރިޕޯޓުތަކުން ބުނެފައިވަނީ އެޗްއެމްޕީވީ ފެތުރެމުންދާ މަންޒަރު ކޮވިޑް ފުރަތަމަ ފެތުރުނު އިރު ފެނުނު މަންޒަރާ އެއްގޮތް ކަމަށެވެ.

ސިއްހީ އިދާރާތަކުން މި ބަލި ފެތުރުން ބެލުމަށާއި ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް ކުއްލި ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅަމުންދާކަމަށްވެސް ރިޕޯޓްތައް ބުނެ އެވެ. ނަމަވެސް، ބެއިޖިންގުން ބުނެފައިވަނީ މިއީ ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ފިނިމޫސުމުގައިވެސް ދިމާވާ ކަމެއް ކަމަށެވެ.

ޗައިނާގެ ފޮރިން މިނިސްޓްރީގެ ތަރުޖަމާނު މާއޯ ނިން ހުކުރު ދުވަހު ވިދާޅުވެފައިވަނީ ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ ބަލިތައް ފިނިމޫސުމުގައި އާންމުކޮށް އިތުރުވާކަމަށެވެ.

އެޗްއެމްޕީވީ އަކީ ކޮބާ؟

ހިއުމަން މެޓަޕްނިއުމޯވައިރަސް ނުވަތަ އެޗްއެމްޕީވީ އަކީ ނޭވާލާ ނިޒާމަށް އަސަރުކުރާ ވައިރަހެކެވެ. މީގެ އަލާމާތްތައް ހުންނަނީ އާންމު ރޯގާ އާއި ފްލޫ ފަދައިންނެވެ. މި ބަލި އާންމުކޮށް ފެންނަނީ މާބޮޑު ނުރައްކަލެއް ނެތް މިންވަރަށް ކަމުގައިވިޔަސް، ކުޑަކުދިންނަށާއި، އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށާއި، އަދި ހަށިގަނޑުގެ ދިފާޢީ ނިޒާމު ބަލިކަށިވެފައިވާ މީހުންނަށް ނިއުމޯނިއާ ފަދަ ނުރައްކާތެރި ހާލަތްތަކަށް ދިއުމުގެ ފުރުސަތު އޮވެ އެވެ.

މި ވައިރަހަކީ އާ ވައިރަހެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް ޗައިނާގެ އުތުރު ސަރަހައްދުތަކުގައި 14 އަހަރުން ދަށުގެ ކުދިންގެ މެދުގައި ކޭސްތައް އިތުރުވަމުންދާތީ، މިދުވަސްވަރު މި ބަލީގެ ވާހަކަ އިތުރުވެފައިވެ އެވެ.

މި ވައިރަސް ފުރަތަމަ ފާހަގަކުރެވުނީ 2001 ވަނަ އަހަރު އެވެ. މިއީ އާރްއެންއޭ ވައިރަހެކެވެ. މި ވައިރަސް ފެތުރެނީ ނޭވާލާ ކިނބިހި ނުވަތަ ކެއްސާއިރު ބޭރުވާ ކުޅުގެ ޒަރިއްޔާއިން ނުވަތަ ވައިރަސްގެ އަސަރު ހުންނަ ތަންތަނުގައި އަތްލެވިގެނެވެ. މި ވައިރަހުގެ އިންފެކްޝަންތައް ކުރިން ވެސް އެކި ޤައުމުތަކުން ފާހަގަކުރެވިފައިވެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އިނގެރޭސިވިލާތް ހިމެނެ އެވެ.

މި ބަލީގެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ކެއްސުމާއި، ހުންއައުމާއި، ނޭފަތް ބެދުމާއި، އަދި ވަރުބަލިވުން ހިމެނެ އެވެ. ބަލި ޖެހުމަށްފަހު އަލާމާތްތައް ފެންނަން ފަށަނީ 3 އާއި 6 ދުވަހުގެ ތެރޭގަ އެވެ. ކޮވިޑް-19 އާ ހިލާފަށް، އެޗްއެމްޕީވީ އަށް ވެކްސިނެއް ނުވަތަ ހާއްސަ އެންޓިވައިރަލް ފަރުވާއެއް ނެތެވެ. ފަރުވާ ދެވެނީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އަލާމާތްތައް ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށެވެ.

ޗައިނާގައި އެޗްއެމްޕީވީ ކޭސްތައް އިތުރުވަމުންދިއުން

ކޭސްތައް އިތުރުވަމުންދަނީ ފިނި މޫސުމުގައި މީހުން ގިނައިން ގޭތެރޭގައި ހޭދަކުރާ ދުވަސްވަރެއްގަ އެވެ. މިއީ އާންމުކޮށް ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ ވައިރަސްތައް ފެތުރުމަށް މަގުފަހިވާ ހާލަތްތަކެކެވެ. ސިއްހީ އިދާރާތަކުން ބުނެފައިވަނީ މި އިތުރުވުން ފެންނަނީ މޫސުމީ ޓްރެންޑްތަކާ އެއްގޮތަށް ކަމަށެވެ.

ޗައިނާގެ ނެޝަނަލް ޑިޒީޒް ކޮންޓްރޯލް އެންޑް ޕްރިވެންޝަން އެޑްމިނިސްޓްރޭޝަނުން ފަހުން ރިޕޯޓުކޮށްފައިވަނީ ފިނިމޫސުމުގައި ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ އިންފެކްޝަންތައް އިތުރުވެފައިވާ ކަމަށެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އެޗްއެމްޕީވީ ވެސް ހިމެނެ އެވެ. ވޯލްޑް ހެލްތު އޯގަނައިޒޭޝަން (ޑަބްލިއުއެޗްއޯ) އިން މި ހާލަތު ދުނިޔޭގެ ސިއްހީ ކުއްލި ނުރައްކަލެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކޮށްފައެއް ނުވެ އެވެ. ނަމަވެސް ކޭސްތައް އިތުރުވަމުންދާތީ، އިދާރާތަކުން މޮނިޓަރިންގ ނިޒާމުތައް ދަނީ ވަރުގަދަ ކުރަމުންނެވެ.

ސަބަބު ނޭނގޭ ނިއުމޯނިއާ ކޭސްތައް ބެލުމަށް ޕައިލެޓް ޕްރޮގްރާމެއް ފަށައިފައިވާ ކަމަށް ސްޓޭޓް ބްރޯޑްކާސްޓަރު ސީސީޓީވީން ރިޕޯޓުކޮށްފައިވެ އެވެ. މިއީ ލެބޯޓަރީތަކާއި ސިއްހީ އިދާރާތަކުން ކޭސްތައް ރިޕޯޓުކޮށް، ބެލެހެއްޓުން އިތުރަށް ހަރުދަނާކުރުމަށް ކަމަށް އެޑްމިނިސްޓްރޭޝަންގެ އޮފިޝަލަކު ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި ވިދާޅުވެފައިވެ އެވެ.

އެޗްއެމްވީޕީ އެހެން ގައުމުތަކަށް ފެތުރުމުގެ ފުރުސަތު އެބައޮތްތަ؟

ހޮންކޮންގުން އެޗްއެމްޕީވީގެ މަދު ކޭސްތަކެއް ރިޕޯޓުކޮށްފައިވެ އެވެ. ކެމްބޯޑިއާ އާއި ޓައިވާން ފަދަ ޗައިނާގެ އަވައްޓެރި ޤައުމުތަކުން މި ހާލަތު ގާތުން ދަނީ ބަލަމުންނެވެ. ކެމްބޯޑިއާގެ ކޮމިއުނިކަބަލް ޑިޒީޒް ކޮންޓްރޯލް ޑިޕާޓްމަންޓުން އެޗްއެމްޕީވީ އާ ގުޅޭގޮތުން އިންޒާރު ދީފައިވެ އެވެ. އަދި މި ވައިރަހުގެ އަލާމާތްތައް ކޮވިޑް-19 އާއި ފްލޫ އާ އެއްގޮތްކަން ފާހަގަކޮށްފައިވެ އެވެ.

ޓައިވާންގެ ސެންޓާސް ފޯ ޑިޒީޒް ކޮންޓްރޯލުން ބުނެފައިވަނީ މި ވައިރަހުގެ ސަބަބުން ކުޑަކުދިންނަށާއި، އުމުރުން ދުވަސްވީ މީހުންނަށާއި، އަދި ހަށިގަނޑުގެ ދިފާޢީ ނިޒާމު ބަލިކަށިވެފައިވާ މީހުންނަށް ނުރައްކާ ބޮޑުކަމަށެވެ.

އަވައްޓެރި އިންޑިއާގެ އޮފިޝަލުން ބުނެފައިވަނީ އެޗްއެމްޕީވީ އަކީ "އެހެން ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ ވައިރަސްތަކެކޭ އެއްފަދަ" އެއްޗަކަށްވާތީ، ބިރުގަންނަން ނުޖެހޭ ކަމަށެވެ.

ރާއްޖެއިން މިކަމާ ގުޅިގެން ބުނަނީ ކީކޭ؟

ހެލްތު ޕްރޮޓެކްޝަން އޭޖެންސީ (އެޗްޕީއޭ) އިން އިއްޔެ ބުނެފައިވަނީ ޗައިނާއިން ފެންނަމުންދަނީ މޫސުމީ ރޯގާއެއް ކަމަށާއި، އެކަމާ ގުޅިގެން އެ ގައުމުގައި އެމެޖެންސީ ހާލަތެއް އިއުލާންކޮށްފައި ނުވާ ކަމަށެވެ.

އެއިދާރާއިން މިހެން ބުނީ މިދުވަސްވަރު ޗައިނާގައި ނޭވަލާ ނިޒާމުގެ ބަލިތައް އާދަޔާ ޚިލާފަށް އިތުރުވެ، އެމަޖެންސީ ހާލަތު އިއުލާނުކޮށްފައިވާ ކަމަށް ފެތުރެމުންދާ ޚަބަރުތަކާ ގުޅިގެން ނެރުނު ބަޔާނެއްގަ އެވެ.

އެޗްޕީއޭއިން ބުނީ ފިނި މޫސުމާ ދިމާކޮށް އާންމުގޮތެއްގައި ވެސް ޗައިނާ ހިމެނޭހެން އެހެން ގައުމުތަކުގައި ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ ބަލިތައް އިތުރުވާ ކަމަށެވެ.

އެޗްޕީއޭއިން ބުނީ މި ދުވަސްވަރު އެންމެ ގިނައިން ޗައިނާއިން ފެންނަމުންދަނީ އިންފްލުއެންޒާ ކަމަށެވެ. އަދި މި ނޫންވެސް ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ އެހެން ބަލިތައް ފެތުރެމުންދާ ކަމަށް ދުނިޔޭގެ ސިއްޙަތު ޖަމިއްޔާއާއި ހަވާލާދީ އެޗްޕީއޭއިން ބުންޏެވެ. މިއާއެކު އެ ގައުމުގެ ހާލަތު މޮނީޓާ ކުރަމުންދާ ކަމަށް އެޗްޕީއޭއިން ބުނެ އެވެ.